Με αφορμή την ανατριχιαστική ιστορία του γηροκομείου των Χανίων, ας ξαναδεί η πολιτεία άμεσα το ζήτημα των δημόσιων δομών φιλοξενίας των υπέργηρων και ανήμπορων πολιτών της χώρας, ή έστω, ενός επιδόματος που θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά, προσφέροντάς τους την απαγορευμένη πρόσβαση σε ιδιωτική δομή.
«Τα γηρατειά είναι ακόμα η μοναδική διαδρομή που έχει βρεθεί για να ζει κανείς πολύ» έγραφε τον 18ο αιώνα ο Γάλλος κριτικό Charles Augustin Sainte Beuve. Από τη φύση του, διαχρονικά επίκαιρο, το σχόλιο.
Για όσο η επιστήμη δεν μπορεί να μας απαλλάξει από το «ακόμα», να κάνει το θαύμα της ζωής μεγαλύτερο σε διάρκεια και με τις μικρότερες δυνατές απώλειες, η υπόθεση της διαχείρισης των γηρατειών παραμένει ένα συνταρακτικό θέμα, τόσο φιλοσοφικά, όσο και πολιτικά, κοινωνικά, και προσωπικά.
Τις προηγούμενες δεκαετίες, τουλάχιστον στη χώρα μας, τα πράγματα ήταν πολύ λιγότερο σύνθετα : Οι γονείς μεγάλωναν παιδιά, τα οποία συνέχιζαν να βοηθούν, ακόμα από το υστέρημά τους για να μεγαλώσουν τα δικά τους παιδιά, κι αν η ζωή τους έμελλε να ζήσουν την ώρα της απώλειας της προσωπικής ελευθερίας, μέσω της αδυναμίας αυτοεξυπηρέτησης, ξεκινούσε ο αντίστροφος κύκλος. Τα παιδιά, αναλάμβαναν τους γονείς και τους παρείχαν την αναγκαία φροντίδα μέσα στα ασφαλή πλαίσια της οικογενειακής ζωής.
Σε εκείνα τα χρόνια, η παραδοχή «έστειλα τη μάνα μου ή τον πατέρα μου» σε γηροκομείο, ήταν αδιανόητη. Ασέβεια στα ιερά και τα όσια.
Η αντίληψη αυτή εξακολουθεί να υπάρχει σε ένα σημαντικό ποσοστό των οικογενειών, κυρίως στην περιφέρεια, που οι όροι διαβίωσης είναι λιγότερο δύσκολοι από εκείνους των μεγάλων πόλεων.
Έχει, όμως, αρχίσει να εκλείπει σε νεότερες γενιές, που τα ωράρια εργασίας, η έλλειψη χώρου στα σπίτια και γενικότερα ο τρόπος ζωής δεν τους επιτρέπει να ακολουθούν την παράδοση. Χώρια ότι υπάρχουν και υπέργηροι με προβλήματα όπως η άνοια, το Αλτσχάϊμερ κ.α. που καθιστούν απαγορευτική την παραμονή τους στο σπίτι.
Όσοι έχουν ζήσει την εμπειρία της αναζήτησης οίκου ευγηρίας, περιγράφουν ταυτόσημες εμπειρίες. Αξιοπρεπείς οίκοι, με εκπαιδευμένο προσωπικό, ψυχαγωγικά προγράμματα κλπ, οι οποίοι κοστίζουν από 1300 ευρώ και πάνω –ποσό απαγορευτικό για τους περισσότερους συνταξιούχους που μετά τα μνημόνια είδαν τους κόπους μιας ζωής να εξανεμίζονται.
Γηροκομεία αποδεκτά με «ένα μικρό βάρος στην ψυχή» που κυμαίνονται από 800-700 ευρώ, και παρέχουν τουλάχιστον τα στοιχειώδη, με επίσης σχετική αξιοπρέπεια. Και ιδρύματα, λίγο πιο προσβάσιμα οικονομικά, που η σύνταξη των 500 ευρώ είναι σίγουρο ότι δεν αρκεί, αλλά με μία μικρή μηνιαία επιβάρυνση των συγγενών, μπορεί κάτι να γίνει.
Η άλλη επιλογή είναι οι δημόσιες δομές, που όμως είναι πολύ λίγες και από αυτές, οι πιο αξιοπρεπείς είναι όσες έχουν την τύχη να ανήκουν σε μία Μητρόπολη, με δραστήριο και φιλάνθρωπο Δεσπότη.
Το τι ακριβώς συνέβη στο Γηροκομείο των Χανίων, θα το αποδείξει η έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη. Τότε, πιθανότατα, θα διαπιστωθεί το εύρος της κτηνωδίας που μπορεί να επιδείξουν άνθρωποι στο βωμό του χρήματος.
Όσα όμως έχουν δει μέχρι σήμερα το φως της δημοσιότητας, αρκούν για να εξαχθούν κάποια πρώτα συμπεράσματα:
Οι γέροντες και οι γερόντισσες που έλιωναν στα αναπηρικά καρότσια από την ασιτία, είτε ήταν ολομόναχοι στον κόσμο, είτε εκτός από την ανημπόρια και τα βάσανά τους, πέθαιναν κάθε μέρα από τον καημό της αδιαφορίας των δικών τους ανθρώπων. Γιατί, δεν μπορεί ο δικός σου άνθρωπος να χάνει δέκα και είκοσι και τριάντα κιλά και να μην αναρωτηθείς…
Οι υγειονομικοί και λοιποί έλεγχοι, οι οποίοι φαντάζομαι προβλέπονται σε τέτοιου είδους δομές, είτε δεν γίνονταν, είτε ήταν ελλιπέστατη.
Είναι δύσκολο να συλλάβει ο κοινός νους πώς είναι δυνατόν να υπάρχουν άνθρωποι που έχουν αυτούς που τους γέννησαν και τους μεγάλωσαν, που πιθανότατα τους στήριξαν μέσα στα μνημόνια, τους νανούρισαν τα παιδιά, να «παρκάρουν» τους γονείς τους για το υπόλοιπο του βίου τους. Επειδή, όμως, υπάρχουν και κυκλοφορούν ανάμεσά μας, αλλά και γιατί η νοοτροπία αυτή έχει “ποτίσει” και κάποιες τουλάχιστον από τις ΜΦΗ – θα πρέπει η πολιτεία να βρει μία ασφαλιστική δικλείδα για εκείνα τα γεροντάκια που έχουν μεν συγγενείς, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχουν. Φαντάζομαι ότι στο πρώτο εξάμηνο της παραμονής τους στο γηροκομείο, αυτό μπορεί να διαπιστωθεί. Ας βρεθεί μια διαδικασία που να διασφαλίζει ότι σε τακτικά διαστήματα, κάποιος ενήλικας θα επισκέπτεται τους μοναχικούς γέροντες για να ελέγχει την κατάσταση. Ίσως θα μπορούσε να αναζητηθεί η λύση και στα σωματεία εθελοντών ή εξειδικευμένο προσωπικό που θα τους προσφέρει ψυχολογική στήριξη.
Και το βασικότερο απ όλα : Με αφορμή την ανατριχιαστική ιστορία του γηροκομείου των Χανίων, ας ξαναδεί η πολιτεία άμεσα το ζήτημα των δημόσιων δομών φιλοξενίας των υπέργηρων και ανήμπορων πολιτών της χώρας, ή έστω, ενός επιδόματος που θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά, προσφέροντάς τους την απαγορευμένη πρόσβαση σε ιδιωτική δομή.
Είναι κορυφαία ηθική υποχρέωση ο σεβασμός της οικογένειας, και ταυτόχρονα ένδειξη πολιτισμού σε μια χώρα που τον δίδαξε στα πέρατα της γης. Και φυσικά, από τις πρωταρχικές ευθύνες κάθε οργανωμένου κράτους. Άλλωστε, και για τους διαχρονικά ιθύνοντες ισχύει η ρήση του Γάλλου κριτικού…
Η Έλλη Τριανταφύλλου είναι δημοσιογράφος
