Ισραήλ – Ιράν: Τι κρατάει η Ελλάδα μετά την εκεχειρία – Οι στρατηγικές επιλογές της Αθήνας

Η αναγγελία της εκεχειρίας ανάμεσα σε Ιράν και Ισραήλ, έπειτα από δώδεκα ημέρες αεροπορικών επιδρομών, βαλλιστικών επιθέσεων και στρατιωτικής επιθετικότητας, δεν έκλεισε τον κύκλο της έντασης. Αντίθετα πάγωσε μια κρίση που υποβόσκει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες χρειάστηκε να επιστρατεύσουν το πλήρες διπλωματικό τους βάρος και τη στρατιωτική τους ισχύ για να αποφευχθεί η περαιτέρω γενίκευση του πολέμου. Σε αυτό το περιβάλλον υψηλής έντασης η Ελλάδα επέλεξε την πιο σύνθετη από όλες τις στρατηγικές. Ούτε ταύτιση ούτε ουδετερότητα. Ούτε ένταση ούτε σιωπή. Επέλεξε ισορροπία. Μια ισορροπία χαμηλών τόνων αλλά υψηλής σημασίας.

Κυβερνητικές πηγές επιβεβαιώνουν ότι από την πρώτη στιγμή η γραμμή που επικράτησε ήταν η αποτροπή οποιασδήποτε στρατιωτικής εμπλοκής. Δεν υπήρξε καμία συζήτηση περί στρατιωτικής συνδρομής ούτε ρητορικής αντιπαράθεσης. Ο στόχος ήταν διπλός. Πρώτον η διασφάλιση των ελληνικών συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο και τον Περσικό Κόλπο. Δεύτερον η αποφυγή κάθε ενεργοποίησης που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από άλλους ως ένδειξη επιλογής στρατοπέδου. Η Ελλάδα έμεινε στην άκρη χωρίς να αποσυρθεί. Παρέμεινε σε επαφή χωρίς να εκτεθεί.

Απόσταση από την εμπλοκή χωρίς απόσυρση από τη γεωπολιτική σκηνή
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε δημόσια ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο μόνος διεθνής παράγοντας που μπορεί να επιτύχει αποκλιμάκωση. Η φράση αυτή δεν ήταν γενική τοποθέτηση. Ήταν αποτύπωση θέσης στρατηγικής. Η Ελλάδα δεν διεκδίκησε ρόλο διαμεσολαβητή ούτε προσπάθησε να προβάλει την εικόνα του περιφερειακού σταθεροποιητή. Δεν έκανε κινήσεις εντυπωσιασμού. Αντίθετα ενίσχυσε τη θέση της ως κράτους σοβαρού αξιόπιστου και προβλέψιμου.

Το υπουργείο Εξωτερικών εκτιμάται από έμπειρους παρατηρητές πως κινήθηκε με προσοχή, χωρίς περιττές ανακοινώσεις και χωρίς εισροή σε διπλωματικά μέτωπα ταχείας φθοράς. Η στάση της Αθήνας κρίθηκε σε τεχνικό επίπεδο ως υποδειγματική από εταίρους. Ουδέποτε απειλήθηκε η συνοχή της εξωτερικής πολιτικής ή επετράπη η εισαγωγή προσωπικών πρωτοβουλιών στον χειρισμό της κρίσης. Όλα λειτούργησαν υπό ένα πλαίσιο με σαφές πρόσημο. Η χώρα υπερασπίζεται τη σταθερότητα χωρίς να επιδιώκει την αναβάθμιση του ρόλου της με κίνδυνο ασυμμετρικών απωλειών.

Προστασία της ναυτιλίας με πλήρη επιχειρησιακή εικόνα
Η ασφάλεια των ελληνικών πλοίων αποτέλεσε προτεραιότητα καθώς μεγάλος αριθμός ελληνόκτητων δεξαμενόπλοιων και φορτηγών βρίσκονταν ήδη στην ευρύτερη περιοχή όταν ξεκίνησαν οι επιθέσεις. Το υπουργείο Ναυτιλίας ενεργοποίησε αθόρυβα έναν μηχανισμό επιτήρησης και συνεργασίας με τους πλοιοκτήτες. Εκδόθηκαν οδηγίες αποφυγής διέλευσης από τα Στενά του Ορμούζ και περιοχές υψηλού κινδύνου. Το σύστημα λειτουργούσε χωρίς τυμπανοκρουσίες. Δεν υπήρξαν δραματικές ανακοινώσεις ούτε δηλώσεις έκτακτης ανάγκης. Υπήρξε όμως πλήρης παρακολούθηση και άμεση ανταπόκριση στις εξελίξεις.

Στο εσωτερικό ενεργοποιήθηκε η Διυπουργική Επιτροπή Κρίσεων. Συνεδριάσεις ΚΥΣΕΑ έθεσαν επί τάπητος όλα τα σενάρια. Πηγές του υπουργείου Άμυνας επιβεβαιώνουν ότι αξιολογήθηκαν επιχειρησιακά οι δυνατότητες πυραυλικής άμυνας σε νησιωτικά συμπλέγματα και ότι προχώρησαν τεχνικές επαληθεύσεις ετοιμότητας. Η στρατηγική όμως παρέμεινε σταθερή. Καμία αποστολή. Καμία στρατιωτική έκθεση. Καμία συμβολική προσφορά συμμετοχής.

Η στήριξη στην αμερικανική μεσολάβηση ως επιλογή στρατηγικής ευθύνης
Η απόφαση να στηριχθεί η αμερικανική πρωτοβουλία για κατάπαυση του πυρός δεν ερμηνεύτηκε από την Αθήνα ως ευθυγράμμιση. Ήταν περισσότερο μια ψύχραιμη αναγνώριση της διεθνούς πραγματικότητας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν και παρέμειναν ο μόνος παράγοντας που μπορούσε να ασκήσει ταυτόχρονα πίεση και στις δύο πλευρές. Η Ελλάδα δήλωσε με σαφήνεια την υποστήριξή της στη διαδικασία χωρίς να υπερβεί τα θεσμικά της όρια. Δεν υποστήριξε στρατηγικά το Ισραήλ. Δεν εξίσωσε την Τεχεράνη με τρομοκρατικά σχήματα. Δεν ενεπλάκη σε ρητορική ηθικής καταδίκης. Κινήθηκε στο πεδίο της διπλωματίας με εργαλείο την αυτοσυγκράτηση.

Η επιλογή της Ελλάδας να παραμείνει σε εγρήγορση χωρίς να στρατικοποιήσει τη θέση της αποδεικνύει μια θεμελιώδη αλλαγή. Η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν λειτουργεί πλέον με όρους ταύτισης ή αντιπαράθεσης. Λειτουργεί με όρους ψυχρής κρίσης.