Ακολουθήστε το 
στο Facebook για να μην χάνετε είδηση!
Οι ισορροπίες για την Ελλάδα, ο διαθρησκειακός διάλογος, και η γεωπολιτική σημασία της Ανατολικής Μεσογείου στη νέα παπική εποχή.
Ο θάνατος του Πάπα Φραγκίσκου, σε μια Ευρώπη που ταλαντεύεται ανάμεσα σε δημογραφική κόπωση, θρησκευτική ρευστότητα και ηθικοπολιτική ανασυγκρότηση, δεν αφορά μονάχα τη Ρώμη. Η Ελλάδα, ως ιστορική εστία της Ορθοδοξίας, αλλά και ως δυτικός θεσμικός παίκτης, δεν μπορεί να σταθεί αμέτοχη στην εξέλιξη της παπικής διαδοχής.
Η Καθολική Εκκλησία στην Ελλάδα αριθμεί μερικές δεκάδες χιλιάδες πιστούς, κατανεμημένους σε ιστορικά συμπαγείς κοινότητες, κυρίως στις Κυκλάδες (Τήνος, Σύρος), την Κέρκυρα, τα Δωδεκάνησα, αλλά και στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, με μεταναστευτική ενίσχυση από τις Φιλιππίνες και την Πολωνία. Οι Έλληνες Καθολικοί έχουν συνείδηση του διττού τους ρόλου: πολίτες ενός ορθόδοξου κράτους και μέλη μιας παγκόσμιας εκκλησίας με επίκεντρο τη Ρώμη.
Ο Φραγκίσκος υπήρξε ένας Πάπας με πρωτοφανή θεσμική εγγύτητα προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, με κοινές παρεμβάσεις, συναντήσεις και ομολογιακά βήματα. Η Ελλάδα, ως χώρα Ορθόδοξη με θεσμικές σχέσεις με το Πατριαρχείο, βρέθηκε συχνά στο επίκεντρο αυτού του θεολογικού και διπλωματικού χάρτη.
Η εκλογή ενός διαδόχου με φιλοπαραδοσιακές ή “σκληρές” εκκλησιολογικές θέσεις ενδέχεται να αποδυναμώσει την οικουμενική προοπτική, πλήττοντας το κεκτημένο διαλόγου Ορθόδοξης και Καθολικής Εκκλησίας. Η Αθήνα, που προσεκτικά επιδιώκει μια εικόνα διαθρησκειακού πολιτισμού, δεν μπορεί να αδιαφορήσει για τέτοιες μετατοπίσεις.
Η επίσκεψη του Φραγκίσκου στη Μυτιλήνη το 2016 παραμένει ένα ορόσημο θρησκευτικής διπλωματίας με παγκόσμια απήχηση. Ο Πάπας ανέδειξε την ανθρωπιστική διάσταση της ελληνικής κρίσης, μετατρέποντας το νησί σε παγκόσμιο σύμβολο αλληλεγγύης.
Ο διάδοχός του, αναλόγως του προφίλ και της θεολογικής του στάσης, μπορεί να ενισχύσει ή να ατονήσει αυτή τη γραμμή. Για την Ελλάδα, που συνεχίζει να διαχειρίζεται πολιτισμικά και θρησκευτικά φορτισμένες μεταναστευτικές ροές, η παρουσία ενός Πάπα που ενισχύει τη ρητορική της συνύπαρξης και της δικαιοσύνης είναι πολύτιμη.
Η Ελλάδα ως διαθρησκειακός κόμβος
Η Ελλάδα δεν είναι δύναμη στον καθολικό κόσμο — δεν διαθέτει αριθμητικά σημαντική καθολική κοινότητα, ούτε ιστορικά προσδιορίστηκε ως θεσμικός σύμμαχος της Ρώμης. Όμως, σε μια εποχή θρησκευτικών ρευστοποιήσεων και μετα-δυτικών ισορροπιών, η Ελλάδα καθίσταται γεωπολιτικά και διαθρησκειακά στρατηγικός παίχτης.
- Ανάμεσα στον ορθόδοξο και τον καθολικό κόσμο, μέσω της εγγύτητας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, τις ιστορικές κοινότητες, τις πολιτισμικές ανταλλαγές.
- Ανάμεσα στον χριστιανικό και τον ισλαμικό χώρο, μέσω της συνύπαρξης και της εγγύτητας με τα Βαλκάνια, τη Μικρά Ασία και τη Μέση Ανατολή.
- Ανάμεσα στην Ευρώπη που αναζητά πνευματική ταυτότητα και στην Ανατολή που διεκδικεί θρησκευτικό λόγο στον δημόσιο χώρο.
Η Ελλάδα διαθέτει συμβολικά και θεσμικά κεφάλαια: το Άγιο Όρος ως κοιτίδα μοναστικής αυθεντίας, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ως θεσμό παγκόσμιας ακτινοβολίας, τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα ως αστικά κέντρα πολυθρησκευτικής συνύπαρξης, τα νησιά του Αιγαίου ως σύγχρονους διαύλους προσφυγικής ετερότητας.
Σε αυτό το πλαίσιο:
- Ένας Πάπας του διαλόγου, προσηλωμένος στην έννοια της fratelli tutti και της συνύπαρξης, ενισχύει τη γεωπολιτική ηθική της Ελλάδας και την εδραιώνει ως συνομιλητή μεταξύ κόσμων.
- Αντιθέτως, ένας Πάπας της θεσμικής αναδίπλωσης, με εσωστρεφή εκκλησιολογική προσέγγιση και επικέντρωση στον ευρωπαϊκό εαυτό της Ρώμης, συρρικνώνει τον χώρο που η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει στον παγκόσμιο εκκλησιαστικό και ηθικό διάλογο.
Η Ελλάδα είναι παρούσα στον καθολικό ορίζοντα όχι λόγω αριθμών, αλλά λόγω θέσης — γεωγραφικής, θεσμικής, ιστορικής και πνευματικής. Και η κάλπη της Καπέλα Σιστίνα, παρότι κλειστή στους Έλληνες εκλέκτορες, ανοίγει στην καρδιά της Ανατολής, εκεί όπου ο θρησκευτικός λόγος εξακολουθεί να είναι πολιτική πράξη και γεωστρατηγική προοπτική.
