Μέσα στην περίοδο της Τεσσαρακοστής, η νηστεία διαφορείται (κατ’ εξαίρεση) συνολικά τρεις φορές
Η 25η Μαρτίου έχει διπλό εορταστικό χαρακτήρα, καθώς ο απανταχού Ελληνισμός γιορτάζει την έναρξη της Επανάστασης του 1821 για την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό, καθώς και τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, που αποτελεί από τις λαμπρότερες θεομητορικές εορτές της Χριστιανοσύνης.
Το έθιμο επιτάσσει την 25η Μαρτίου να τρώμε μπακαλιάρο με σκορδαλιά στο οικογενειακό τραπέζι, με αποτέλεσμα να «σπάμε» τη νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής, η οποία χρονολογείται από τον 4ο αιώνα μ.Χ. και αποτελεί την αρχαιότερη της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Κατά τη διάρκεια της νηστείας, δεν επιτρέπεται η κατανάλωση κρέατος και ψαριών, τα γαλακτοκομικά (π.χ. γάλα, γιαούρτι, βούτυρο), τα αυγά καθώς και το λάδι.
Ποιος είναι ο λόγος που διακόπτουμε τη νηστεία;
Μέσα στην περίοδο της Τεσσαρακοστής, η νηστεία έχει εξαιρέσεις συνολικά τρεις φορές, δίνοντας στους πιστούς την δυνατότητα για ενδυνάμωση.
Η πρώτη από αυτές τις εξαιρέσεις είναι ανήμερα της γιορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, αφού εορτάζουμε το χαρμόσυνο μήνυμα της ενσάρκωσης του Θεανθρώπου μέσα στη περίοδο πένθους της Μεγάλης Σαρακοστής. Επομένως, την συγκεκριμένη ημέρα επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριού, ελαιόλαδου και κρασιού.
Η δεύτερη ημέρα, κατά την οποία καταλύεται η νηστεία, είναι η Κυριακή των Βαΐων, η οποία είναι Δεσποτική εορτή, οπότε επιτρέπεται να τρώμε ψάρι και λάδι.
Λάδι τρώμε και τη Μεγάλη Πέμπτη, εις ανάμνηση της παραδόσεως του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας από τον Χριστό.
Γιατί τρώμε μπακαλιάρο την 25η Μαρτίου
Η συνήθεια να τρώμε μπακαλιάρο την ημέρα του Ευαγγελισμού, που έχει διττή σημασία για τον Ελληνισμό, έχει τις ρίζες της στην ανάγκη των κατοίκων της ενδοχώρας να βρουν ένα φτηνό και εύκολο στην συντήρηση ψάρι, καθώς το φρέσκο ψάρι ήταν δύσκολο να βρεθεί.
Παρά το γεγονός ότι ο μπακαλιάρος δεν είναι εγχώριο ψάρι, καθώς αλιεύεται στον βόρειο Ατλαντικό, η δυνατότητα συντήρησής του (παστός) τον καθιστά οικονομική επιλογή. Από τον 15ο αιώνα, ο μπακαλιάρος καθιερώθηκε ως το εθνικό φαγητό της 25ης Μαρτίου και παραμένει μέχρι σήμερα το παραδοσιακό έδεσμα της ημέρας.
