“Τα «καλά παιδιά» είναι αυτοί που συμπεριφέρονται όπως οι άλλοι περιμένουν από αυτούς να συμπεριφέρονται. Όσο πιο πρόθυμα κάνουν αυτό που οι άλλοι θέλουν, τόσο καλύτερα «καλά παιδιά».”
Γράφει η Ευαγγελία Βεργανελάκη
Όσο εξελίσσεται το ανθρώπινο είδος, τόσο πιο σύνθετες γίνονται και οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Η “χειριστικότητα”, είναι μια μορφή συμπεριφοράς που οι περισσότεροι από μας έχουμε υποστεί στο σύνολο των σχέσεων μας. Σχέσεις ερωτικές, φιλικές, συγγενικές, εργασιακές, γειτονικές, περικλείουν κατά περιπτώσεις, εκφράσεις χειριστικής συμπεριφοράς.
Η χειριστικότητα είναι η συμπεριφορά που έχουμε προσπαθώντας, να πιέσουμε τον άλλο να ενδώσει στις δικές μας πεποιθήσεις, απόψεις, και εσωτερικές επιθυμίες. Συνήθως υπάρχει σύγχυση, με την επιρροή. Η επιρροή όμως, είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος υγιούς συναναστροφής με τους άλλους, όπου αναγνωρίζονται από τους εμπλεκόμενους της σχέσης, τα όρια και τα δικαιώματα της κάθε προσωπικότητας.
Είναι σημαντικό να γνωρίσουμε και να αναγνωρίσουμε τα χαρακτηριστικά της χειριστικής συμπεριφοράς. Έτσι με αυτόν τον τρόπο, θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε αν είμαστε θύματα μιας τέτοιας κατάστασης, και τι ρόλο θα θελήσουμε να έχουμε σε μια τέτοια μορφή σχέσης.
Τα χειριστικά άτομα, εκδηλώνουν τις προθέσεις τους με αργή πρόοδο. Τι θα πει αυτό; Από την αρχή της όποιας σχέσης, σπάνια εκδηλώνουν την τάση να είναι χειριστικοί, να θέλουν να γίνεται το δικό τους, να ασκούν έλεγχο και επίκριση. Είναι δύσκολο να τα διακρίνουμε αυτά τα άτομα, γιατί έχουν μια μεθοδολογία στην συμπεριφορά τους.
-Αρχικά παρατηρούν την στάση και την συμπεριφορά του άλλου, παρατηρούν τα ευάλωτα σημεία και ποια από αυτά είναι εκμεταλλεύσιμα. -Κερδίζουν την εμπιστοσύνη, βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα τους. Έτσι οι άμυνες των άλλων δεν είναι σε επιφυλακή και μπορούν να δράσουν εύκολα.
-Οι χειριστικοί άνθρωποι καταφέρνουν να προκαλέσουν ενοχική διάθεση στο άτομο που χειρίζονται, να το φέρνουν σε δύσκολη θέση.
Οι ενέργειες τους και οι πράξεις τους, χαρακτηρίζονται από μια “αφανή επίθεση”. Με έμμεσους τρόπους, φαινομενικά ακούσιους και τυχαίους σαμποτάρουν τις πρωτοβουλίες των άλλων, ή τονίζουν πως δεν αποδέχονται επιλογές ή άτομα. Προσποιούνται πως θέλουν να βοηθήσουν και να υποστηρίξουν, αλλά τελικά δεν κάνουν τίποτα αν δεν έχουν προσωπικό όφελος από την κάθε κίνησή τους. Προσποιούνται πως αγαπούν, όμως δεν νιώθουν κανένα ουσιαστικό συναίσθημα, απολαμβάνουν την ταπείνωση των άλλων και δεν δέχονται αμφισβητήσεις και κριτικές. Επικεντρώνονται στα δικά τους προβλήματα, υποβιβάζοντας τα προβλήματα των άλλων. Και φυσικά την ευθύνη για την συμπεριφορά τους, πάντα την έχουν οι άλλοι.
Το κορυφαίο, κατά την προσωπική μου άποψη, είναι ότι τελικά καταφέρνουν να επηρεάζουν την διάθεση των εμπλεκόμενων. Καταλήγουν, όσοι σχετίζονται με χειριστικούς ανθρώπους, να είναι θύματα “συναισθηματικού εκφοβισμού”. Μάλιστα αυτή η κατάσταση πολλές φορές δεν γίνεται αντιληπτή. Τα άτομα/θύματα αισθάνονται άγχος και ανησυχία όταν βρίσκονται με χειριστικά πρόσωπα του περιβάλλοντός τους, φοβούνται την απόρριψη και την επιδοκιμασία και το κόστος των επιπτώσεων που ενδεχομένως θα έχει η διακοπή της σχέσης. Έτσι καταλήγουν να συντηρούν την σχέση,με τίμημα την εμφάνιση διαφόρων ψυχοσωματικών επιπτώσεων, τις περισσότερες φορές.
Η χειριστικότητα, έχει να κάνει με την δομή της προσωπικότητας του ατόμου, που λειτουργεί χειριστικά. Εκδηλώνεται και αναπτύσσεται , όσο το “θύμα” επιτρέπει ή ενθαρρύνει αυτή την συμπεριφορά απέναντί του.
Γνωρίσαμε το προφίλ του τοξικού ανθρώπου.
Ένας άνθρωπος με τοξικότητα, μας επηρεάζει (ή τουλάχιστον μπορεί να τα καταφέρει σε ικανοποιητικό βαθμό) με την δραματοποίηση της καθημερινότητας του. Μας προκαλεί τις περισσότερες φορές ένα βαρύ αίσθημα λύπης. Ενοχικό συναίσθημα, γιατί εμείς είμαστε σε “καλύτερη κατάσταση στη ζωή” από ότι ο ίδιος. Μας μεταφέρει τον θυμό του και την ένταση του, με συνέπεια να νιώθουμε εξάντληση, όταν βρισκόμαστε κοντά του. Στην προσπάθεια να του φανούμε χρήσιμοι, γινόμαστε εκμεταλλεύσιμοι. Γενικότερα αισθανόμαστε πως αν δεν επιτρέψουμε να γίνει το δικό του, τότε θα έχουμε αρνητικό κλίμα, θα κατηγορηθούμε για εγωιστική συμπεριφορά και όλο αυτό έχει ως αποτέλεσμα την δική μας καταπίεση .
Είναι αρκετά δύσκολο να διακρίνουμε αυτό το είδος συμπεριφοράς. Όμως όταν τελικά το εντοπίσουμε το οφείλουμε στον εαυτό μας να προστατευτούμε.
Οριοθέτηση ! Η “μαγική” λέξη . Όσο πιο νωρίς βάλουμε τα όρια μας, τόσο καλύτερα. Να είμαστε αμετακίνητοι και όχι ελαστικοί στα όρια που θα θέσουμε, γιατί τα άτομα αυτά έχουν την τάση να “απλώνονται”, ειδικά αν η συναναστροφή μαζί τους, είναι καθημερινή.Όρια στο τρόπο επικοινωνίας και συναναστροφής, ακόμα και με χρονικό περιορισμό αν χρειαστεί. Δεν συζητάμε για τρίτα άτομα , ούτε και συμμετέχουμε σε “κοινωνικά σχόλια” μαζί τους. Αποδεχόμαστε πως είναι δύσκολο να βοηθήσουμε, καθότι η λύση στο πρόβλημά της τοξικής συμπεριφοράς τους, είναι θέμα ειδικού και όχι δικό μας. Τις περισσότερες φορές που θα τους προσφέρουμε την βοήθειά μας, θα μας χαρακτηρίσουν ανεπαρκείς ή ότι άλλο με αρνητικό πρόσημο, γεγονός που θα μας προκαλέσει λύπη και αίσθημα απογοήτευσης.
Πείτε όχι, στην τοξική συμπεριφορά, που έχει εσάς ως τελική κατάληξη.
Κρατήστε στη ζωή σας μονάχα ότι σας προσφέρει θετική ενέργεια, που είναι πολύτιμη πηγή ζωής.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο της κ. Βεργανελάκη, everganelaki.gr
Ευαγγελία Βεργανελάκη – Πτυχιούχος Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών
Μέλος ΣΚΑΕ Σύλλογος Κοινωνικών Ανθρωπολόγων Ελλάδος
Μέλος ΕΑΚΑΠΠ
Στοιχεία Επικονωνίας:
Τηλ. Επικοινωνίας: 6907076742
